https://wici.porth.ac.uk/index.php?title=Marwnad&feed=atom&action=historyMarwnad - Hanes diwygio2024-03-29T06:50:56ZHanes diwygio'r dudalen hon ar y wiciMediaWiki 1.28.0https://wici.porth.ac.uk/index.php?title=Marwnad&diff=1521&oldid=prevMariFflur am 14:08, 17 Awst 20162016-08-17T14:08:04Z<p></p>
<table class="diff diff-contentalign-left" data-mw="interface">
<col class='diff-marker' />
<col class='diff-content' />
<col class='diff-marker' />
<col class='diff-content' />
<tr style='vertical-align: top;' lang='cy'>
<td colspan='2' style="background-color: white; color:black; text-align: center;">← At y diwygiad blaenorol</td>
<td colspan='2' style="background-color: white; color:black; text-align: center;">Diwygiad 14:08, 17 Awst 2016</td>
</tr><tr><td colspan="2" class="diff-lineno" id="mw-diff-left-l17" >Llinell 17:</td>
<td colspan="2" class="diff-lineno">Llinell 17:</td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>::Mae ’n y nef am na nofiai!</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>::Mae ’n y nef am na nofiai!</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color:black; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><del style="font-weight: bold; text-decoration: none;"></del></div></td><td colspan="2"> </td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Canodd Guto, yntau, gywydd yn ymateb, gan brofi, felly, nad oedd wedi marw!</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Canodd Guto, yntau, gywydd yn ymateb, gan brofi, felly, nad oedd wedi marw!</div></td></tr>
</table>MariFflurhttps://wici.porth.ac.uk/index.php?title=Marwnad&diff=1505&oldid=prevSeimonBrooks: /* Llyfryddiaeth */2016-08-01T17:44:19Z<p><span dir="auto"><span class="autocomment">Llyfryddiaeth</span></span></p>
<table class="diff diff-contentalign-left" data-mw="interface">
<col class='diff-marker' />
<col class='diff-content' />
<col class='diff-marker' />
<col class='diff-content' />
<tr style='vertical-align: top;' lang='cy'>
<td colspan='2' style="background-color: white; color:black; text-align: center;">← At y diwygiad blaenorol</td>
<td colspan='2' style="background-color: white; color:black; text-align: center;">Diwygiad 17:44, 1 Awst 2016</td>
</tr><tr><td colspan="2" class="diff-lineno" id="mw-diff-left-l35" >Llinell 35:</td>
<td colspan="2" class="diff-lineno">Llinell 35:</td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Gruffydd, W. J. (1911), ‘Marwnadau i ddynion byw’, ''Y Beirniad'', i, 34–8.</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Gruffydd, W. J. (1911), ‘Marwnadau i ddynion byw’, ''Y Beirniad'', i, 34–8.</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color:black; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Gwefan Dafydd ap Gwilym (2007), http://www.dafyddapgwilym.net, cerdd 20 (‘Marwnad Madog Benfras), cerdd 21 (‘Marwnad Gruffudd ap Adda’), cerdd 22 (‘Marwnad Gruffudd Gryg) [Cyrchwyd: 1 Awst 2016].</div></td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color:black; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><ins class="diffchange diffchange-inline">''</ins>Gwefan Dafydd ap Gwilym<ins class="diffchange diffchange-inline">'' </ins>(2007), http://www.dafyddapgwilym.net, cerdd 20 (‘Marwnad Madog Benfras), cerdd 21 (‘Marwnad Gruffudd ap Adda’), cerdd 22 (‘Marwnad Gruffudd Gryg) [Cyrchwyd: 1 Awst 2016].</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>''Gwefan Guto’r Glyn'' (2012), http://gutorglyn.net, cerdd 65a (‘Dychan gan Lywelyn ap Gutun i Guto’r Gyn pan haerwyd ei foddi’), cerdd 65 (‘Ateb i ddychan Llywelyn ap Gutun’) [Cyrchwyd: 1 Awst 2016].</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>''Gwefan Guto’r Glyn'' (2012), http://gutorglyn.net, cerdd 65a (‘Dychan gan Lywelyn ap Gutun i Guto’r Gyn pan haerwyd ei foddi’), cerdd 65 (‘Ateb i ddychan Llywelyn ap Gutun’) [Cyrchwyd: 1 Awst 2016].</div></td></tr>
</table>SeimonBrookshttps://wici.porth.ac.uk/index.php?title=Marwnad&diff=1504&oldid=prevSeimonBrooks am 17:29, 1 Awst 20162016-08-01T17:29:35Z<p></p>
<table class="diff diff-contentalign-left" data-mw="interface">
<col class='diff-marker' />
<col class='diff-content' />
<col class='diff-marker' />
<col class='diff-content' />
<tr style='vertical-align: top;' lang='cy'>
<td colspan='2' style="background-color: white; color:black; text-align: center;">← At y diwygiad blaenorol</td>
<td colspan='2' style="background-color: white; color:black; text-align: center;">Diwygiad 17:29, 1 Awst 2016</td>
</tr><tr><td colspan="2" class="diff-lineno" id="mw-diff-left-l1" >Llinell 1:</td>
<td colspan="2" class="diff-lineno">Llinell 1:</td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>__NOAUTOLINKS__</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>__NOAUTOLINKS__</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color:black; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Cerdd neu gân (''nâd'') wedi ei chyfansoddi yn sgil marwolaeth. Roedd y gerdd farwnad yn un o brif genres beirdd proffesiynol yr Oesoedd Canol.  </div></td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color:black; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Cerdd neu gân (''nâd'') wedi ei chyfansoddi yn sgil marwolaeth. Roedd y gerdd farwnad yn un o brif <ins class="diffchange diffchange-inline">''</ins>genres<ins class="diffchange diffchange-inline">'' </ins>beirdd proffesiynol yr Oesoedd Canol.  </div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color:black; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Cerdd i’w datgan yn gyhoeddus oedd y farwnad, ac mae’n aml yn cynnwys galar a thristwch yn sgil colli noddwr pwysig, moliant i’w fywyd (gan ein hatgoffa o’r hen ddihareb o Lyfr Coch Hergest, A fynno ei foli bid farw), yn ogystal ag elfen fwy cadarnhaol wrth i’r bardd rag-weld croeso i’r noddwr hwnnw yn y nefoedd a dyfodol diogel i’r gymdeithas y mae’n ei gadael ar ei ôl yn nwylo ei ddisgynyddion.  </div></td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color:black; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Cerdd i’w datgan yn gyhoeddus oedd y farwnad, ac mae’n aml yn cynnwys galar a thristwch yn sgil colli noddwr pwysig, moliant i’w fywyd (gan ein hatgoffa o’r hen ddihareb o Lyfr Coch Hergest, <ins class="diffchange diffchange-inline">''</ins>A fynno ei foli bid farw<ins class="diffchange diffchange-inline">''</ins>), yn ogystal ag elfen fwy cadarnhaol wrth i’r bardd rag-weld croeso i’r noddwr hwnnw yn y nefoedd a dyfodol diogel i’r gymdeithas y mae’n ei gadael ar ei ôl yn nwylo ei ddisgynyddion.  </div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Gallwn dybio bod nifer fawr o’r marwnadau sydd wedi goroesi yn y llawysgrifau wedi eu cyfansoddi gan feirdd proffesiynol a oedd yn ateb comisiwn, gan y teulu. Byddai’r cerddi hynny’n cael eu datgan ar achlysuron penodol, fel adeg dathlu offeren goffa, fis neu weithiau flwyddyn, ar ôl y farwolaeth. Ar ddechrau mis Mai 1240, er enghraifft, canodd Dafydd Benfras farwnad i Lywelyn Fawr a fu farw ym mis Ebrill y flwyddyn honno.</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Gallwn dybio bod nifer fawr o’r marwnadau sydd wedi goroesi yn y llawysgrifau wedi eu cyfansoddi gan feirdd proffesiynol a oedd yn ateb comisiwn, gan y teulu. Byddai’r cerddi hynny’n cael eu datgan ar achlysuron penodol, fel adeg dathlu offeren goffa, fis neu weithiau flwyddyn, ar ôl y farwolaeth. Ar ddechrau mis Mai 1240, er enghraifft, canodd Dafydd Benfras farwnad i Lywelyn Fawr a fu farw ym mis Ebrill y flwyddyn honno.</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color:black; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Yn ogystal â’r cerddi marwnad ffurfiol, ceir hefyd ganu mwy personol, yn enwedig lle roedd perthynas fwy sefydlog rhwng y bardd a’r noddwr. Hefyd mae marwnadau’r beirdd i’w gilydd yn aml wedi eu canu yn sgil colli cyd-fardd a oedd hefyd yn gyfaill agos neu’n athro dylanwadol. Dirdynnol, a syfrdanol ar brydiau, yw’r cerddi marwnad gan feirdd yn sgil colli eu plant eu hunain. Er enghraifft, canodd y bardd-uchelwr, Ieuan Gethin, o Faglan ym Morgannwg, ddwy gerdd ddwys iawn yn sgil colli merch a mab ifanc, Siôn, i’r pla du. Ynddynt mae’n mynegi teimladau oesol megis rhwystredigaeth gyda Duw a’r saint am beidio ag ymateb i’w weddi a chlywir ei ddicter cignoeth wrth iddo gwyno: Ar Dduw er a weddïais, / Ni chawn Siôn mwy no chan Sais.  </div></td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color:black; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Yn ogystal â’r cerddi marwnad ffurfiol, ceir hefyd ganu mwy personol, yn enwedig lle roedd perthynas fwy sefydlog rhwng y bardd a’r noddwr. Hefyd mae marwnadau’r beirdd i’w gilydd yn aml wedi eu canu yn sgil colli cyd-fardd a oedd hefyd yn gyfaill agos neu’n athro dylanwadol. Dirdynnol, a syfrdanol ar brydiau, yw’r cerddi marwnad gan feirdd yn sgil colli eu plant eu hunain. Er enghraifft, canodd y bardd-uchelwr, Ieuan Gethin, o Faglan ym Morgannwg, ddwy gerdd ddwys iawn yn sgil colli merch a mab ifanc, Siôn, i’r pla du. Ynddynt mae’n mynegi teimladau oesol megis rhwystredigaeth gyda Duw a’r saint am beidio ag ymateb i’w weddi a chlywir ei ddicter cignoeth wrth iddo gwyno: <ins class="diffchange diffchange-inline">''</ins>Ar Dduw er a weddïais, / Ni chawn Siôn mwy no chan Sais<ins class="diffchange diffchange-inline">''</ins>.  </div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Dosbarth arbennig o ganu marwnad yw’r cywyddau a ganwyd i wrthrychau a oedd, hyd y gellir barnu, yn dal i fod ar dir y byw. Gelwir y rhain yn aml yn ffug-farwnadau, ac mae nifer fawr ohonynt yn gerddi gan feirdd i’w gilydd – er enghraifft, canodd Dafydd ap Gwilym ffug-farwnadau i Ruffudd Gryg, Madog Benfras a Gruffudd ab Adda (ac mae cywyddau yn ymateb wedi goroesi gan y ddau gyntaf). Ceir elfen gref o hiwmor yn aml yn y cerddi hyn: fel yn y cywydd doniol a ganodd Llywelyn a Gutun pan haerodd fod Guto’r Glyn wedi boddi mewn ychydig o ddŵr ar draeth Malltraeth ym Môn:</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f9f9f9; color: #333333; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #e6e6e6; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Dosbarth arbennig o ganu marwnad yw’r cywyddau a ganwyd i wrthrychau a oedd, hyd y gellir barnu, yn dal i fod ar dir y byw. Gelwir y rhain yn aml yn ffug-farwnadau, ac mae nifer fawr ohonynt yn gerddi gan feirdd i’w gilydd – er enghraifft, canodd Dafydd ap Gwilym ffug-farwnadau i Ruffudd Gryg, Madog Benfras a Gruffudd ab Adda (ac mae cywyddau yn ymateb wedi goroesi gan y ddau gyntaf). Ceir elfen gref o hiwmor yn aml yn y cerddi hyn: fel yn y cywydd doniol a ganodd Llywelyn a Gutun pan haerodd fod Guto’r Glyn wedi boddi mewn ychydig o ddŵr ar draeth Malltraeth ym Môn:</div></td></tr>
</table>SeimonBrookshttps://wici.porth.ac.uk/index.php?title=Marwnad&diff=1503&oldid=prevSeimonBrooks: Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '__NOAUTOLINKS__ Cerdd neu gân (''nâd'') wedi ei chyfansoddi yn sgil marwolaeth. Roedd y gerdd farwnad yn un o brif genres beirdd proffesiynol yr Oesoedd...'2016-08-01T17:27:16Z<p>Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '__NOAUTOLINKS__ Cerdd neu gân (''nâd'') wedi ei chyfansoddi yn sgil marwolaeth. Roedd y gerdd farwnad yn un o brif genres beirdd proffesiynol yr Oesoedd...'</p>
<p><b>Tudalen newydd</b></p><div>__NOAUTOLINKS__<br />
Cerdd neu gân (''nâd'') wedi ei chyfansoddi yn sgil marwolaeth. Roedd y gerdd farwnad yn un o brif genres beirdd proffesiynol yr Oesoedd Canol. <br />
<br />
Cerdd i’w datgan yn gyhoeddus oedd y farwnad, ac mae’n aml yn cynnwys galar a thristwch yn sgil colli noddwr pwysig, moliant i’w fywyd (gan ein hatgoffa o’r hen ddihareb o Lyfr Coch Hergest, A fynno ei foli bid farw), yn ogystal ag elfen fwy cadarnhaol wrth i’r bardd rag-weld croeso i’r noddwr hwnnw yn y nefoedd a dyfodol diogel i’r gymdeithas y mae’n ei gadael ar ei ôl yn nwylo ei ddisgynyddion. <br />
<br />
Gallwn dybio bod nifer fawr o’r marwnadau sydd wedi goroesi yn y llawysgrifau wedi eu cyfansoddi gan feirdd proffesiynol a oedd yn ateb comisiwn, gan y teulu. Byddai’r cerddi hynny’n cael eu datgan ar achlysuron penodol, fel adeg dathlu offeren goffa, fis neu weithiau flwyddyn, ar ôl y farwolaeth. Ar ddechrau mis Mai 1240, er enghraifft, canodd Dafydd Benfras farwnad i Lywelyn Fawr a fu farw ym mis Ebrill y flwyddyn honno.<br />
<br />
Yn ogystal â’r cerddi marwnad ffurfiol, ceir hefyd ganu mwy personol, yn enwedig lle roedd perthynas fwy sefydlog rhwng y bardd a’r noddwr. Hefyd mae marwnadau’r beirdd i’w gilydd yn aml wedi eu canu yn sgil colli cyd-fardd a oedd hefyd yn gyfaill agos neu’n athro dylanwadol. Dirdynnol, a syfrdanol ar brydiau, yw’r cerddi marwnad gan feirdd yn sgil colli eu plant eu hunain. Er enghraifft, canodd y bardd-uchelwr, Ieuan Gethin, o Faglan ym Morgannwg, ddwy gerdd ddwys iawn yn sgil colli merch a mab ifanc, Siôn, i’r pla du. Ynddynt mae’n mynegi teimladau oesol megis rhwystredigaeth gyda Duw a’r saint am beidio ag ymateb i’w weddi a chlywir ei ddicter cignoeth wrth iddo gwyno: Ar Dduw er a weddïais, / Ni chawn Siôn mwy no chan Sais. <br />
<br />
Dosbarth arbennig o ganu marwnad yw’r cywyddau a ganwyd i wrthrychau a oedd, hyd y gellir barnu, yn dal i fod ar dir y byw. Gelwir y rhain yn aml yn ffug-farwnadau, ac mae nifer fawr ohonynt yn gerddi gan feirdd i’w gilydd – er enghraifft, canodd Dafydd ap Gwilym ffug-farwnadau i Ruffudd Gryg, Madog Benfras a Gruffudd ab Adda (ac mae cywyddau yn ymateb wedi goroesi gan y ddau gyntaf). Ceir elfen gref o hiwmor yn aml yn y cerddi hyn: fel yn y cywydd doniol a ganodd Llywelyn a Gutun pan haerodd fod Guto’r Glyn wedi boddi mewn ychydig o ddŵr ar draeth Malltraeth ym Môn:<br />
<br />
::Tristach yw Cymry trostyn’,<br />
<br />
::Tre a gwlad, am Uto’r Glyn:<br />
<br />
::I’w foddi ’r aeth, draeth heb drai,<br />
<br />
::Mae ’n y nef am na nofiai!<br />
<br />
<br />
Canodd Guto, yntau, gywydd yn ymateb, gan brofi, felly, nad oedd wedi marw!<br />
<br />
'''Ann Parry Owen'''<br />
<br />
== Llyfryddiaeth ==<br />
<br />
Costigan, N.G., Gruffydd, R.G., Jones, N.A., et al. (goln) (1995), ''Gwaith Dafydd Benfras ac Eraill o Feirdd Hanner Cyntaf y Drydedd Ganrif ar Ddeg'' (Caerdydd: Gwasg Prifysgol Cymru), cerdd 27 (‘Marwnad Llywelyn ab Iorwerth’).<br />
<br />
Edwards, H. M. (1999), ‘Murnio marwnadau: golwg ar y ffug-farwnad yng nghyfnod y Cywyddwyr’, ''Dwned'', 5, 47–70.<br />
<br />
Edwards, H. M. (2000), ‘Dwyn marwnadau adref’, ''Llên Cymru'', 23, 21–38.<br />
<br />
''GPC Ar Lein'' (2016), http://gpc.cymru, ‘marwnad’ [Cyrchwyd: 1 Awst 2016].<br />
<br />
Gruffydd, W. J. (1911), ‘Marwnadau i ddynion byw’, ''Y Beirniad'', i, 34–8.<br />
<br />
Gwefan Dafydd ap Gwilym (2007), http://www.dafyddapgwilym.net, cerdd 20 (‘Marwnad Madog Benfras), cerdd 21 (‘Marwnad Gruffudd ap Adda’), cerdd 22 (‘Marwnad Gruffudd Gryg) [Cyrchwyd: 1 Awst 2016].<br />
<br />
''Gwefan Guto’r Glyn'' (2012), http://gutorglyn.net, cerdd 65a (‘Dychan gan Lywelyn ap Gutun i Guto’r Gyn pan haerwyd ei foddi’), cerdd 65 (‘Ateb i ddychan Llywelyn ap Gutun’) [Cyrchwyd: 1 Awst 2016].<br />
<br />
Johnson, D. (1993), ''Galar y Beirdd'' (Caerdydd: Tafol).<br />
<br />
Jones, N. A. (2003), ‘Marwnadau Beirdd y Tywysogion: Arolwg’, yn Daniel. I., Haycock, M., Johnston, D., et al. (goln), ''Cyfoeth y Testun: Ysgrifau ar Lenyddiaeth yr Oesoedd Canol'' (Caerdydd: Gwasg Prifysgol Cymru), tt. 176–99.<br />
<br />
Lewis, B. J. a Morys, T. (2007), ''Gwaith Madog Benfras ac eraill o feirdd y Bedwaredd Ganrif ar Ddeg'' (Aberystwyth: Y Ganolfan Uwchefrydiau Cymreig a Cheltaidd), cerdd 4 (‘Marwnad Dafydd ap Gwilym’).<br />
<br />
Lewis, B. J. a Salisbury, E. (2010), ''Gwaith Gruffudd Gryg'' (Aberystwyth: Y Ganolfan Uwchefrydiau Cymreig a Cheltaidd), cerdd 4 (‘Marwnad Dafydd ap Gwilym’).<br />
<br />
Matonis, A. T. E. (1983–4), ‘The marwnadau of the Cywyddwyr. Variations on a theme’, ''Studia Celtica'', 18/19, 158–70.<br />
<br />
Parry Owen, A. (2013), ''Gwaith Ieuan Gethin'' (Aberystwyth: Y Ganolfan Uwchefrydiau Cymreig a Cheltaidd), cerdd 8 (‘Marwnad Siôn ab Ieuan Gethin’, dyfynnir llinellau 41–2), cerdd 9 (‘Marwnad ei ferch).<br />
<br />
Thomas, D. E., ‘Agweddau ar y Cywydd Marwnad’, traethawd PhD, Prifysgol Cymru, Bangor, 1987.<br />
{{CC BY-SA}}<br />
[[Categori: Beirniadaeth a Theori]]</div>SeimonBrooks