W. J. Gruffydd

Oddi ar WICI
Fersiwn a roddwyd ar gadw am 10:57, 23 Gorffennaf 2014 gan Marc Haynes (Sgwrs | cyfraniadau)
Neidio i: llywio, chwilio

Ganed W. J. Gruffydd, un o awduron mwyaf gweithgar hanner cyntaf yr Ugeinfed ganrif, ym Methel, Caernarfon, ar 14 Chwefror 1881. Yn 1899 dechreuodd astudio am radd yn Saesneg yng Ngholeg Iesu, Rhydychen. Bu yn athro yn Ysgol Ramadeg Biwmares, ac yna'n ddarlithydd ym Mhrifysgol Cymru, Caerdydd. Ei brif faes fel ysgolhaig oedd Pedair Cainc y Mabinogi. Fe'i etholwyd, gyda'r Rhyddfrydwyr, i sedd Prifysgol Cymru yn y Senedd yn 1943, yn erbyn Saunders Lewis, a oedd yn sefyll dros Blaid Genedlaethol Cymru. Cafodd ei ethol eto yn 1945 tan 1950, pan ddiddymwyd seddi'r Prifysgolion.

Enillodd Goron yr Eisteddfod Genedlaethol, Llundain yn 1909 gyda ‘Yr Arglwydd Rhys’, ac ef oedd golygydd y cylchgrawn chwarterol Y Llenor o 1922 hyd 1951. Fe ystyrir ei ddrama, Beddau’r Proffwydi (1913), yn hollbwysig wrth drafod datblygiad y ddrama Gymraeg.

Llyfryddiaeth

  • R. Silyn Roberts a W. J. Gruffydd, Telynegion (Bangor, 1900).
  • Alafon, W. J. Gruffydd ac Eifion Wyn, Eisteddfod Genedlaethol Bangor, 1902, Yr Awdl, Y Bryddest A’r Telynegion (Caernarfon, 1902).
  • W. J. Gruffydd, Caneuon a Cherddi (Bangor, 1906).
  • Goronwy Owen, (gol.) W. J. Gruffydd, Cywyddau Goronwy Owen (Casnewydd, 1907). [Gyda rhagymadrodd gan W. J. Gruffydd]
  • W. J. Gruffydd, ‘Iolo Goch’s “I Owain Glyndwr ar ddifancoll”’, Y Cymmrodor, vol. XXI (Llundain, 1908), tt. 105–112
  • W. J. Gruffydd, The connection between Welsh and Continental literature in the 14th and 15th centuries (Caerdydd, 1909).
  • W. J. Gruffydd, Y flodeugerdd newydd (Caerdydd, 1909).
  • W. J. Gruffydd, ‘Bledhericus, Bleddri, Bréri’, Revue Celtique, vol. 33, rhif 4 (Paris, 1912), tt. 180–183.
  • W. J. Gruffydd, ‘Mabon ab Modron’, Revue Celtique, vol. 33, rhif 4 (Paris, 1912), tt. 452–261.
  • W. J. Gruffydd, Beddau’r Proffwydi (Caerdydd, 1913).
  • W. J. Gruffydd, The Mabinogion (Llundain, 1913).
  • W. J. Gruffydd, Dyrchafiad arall i Gymro (Caerdydd, 1914).
  • A. Maude Royden, troswyd i’r Gymraeg gan W. J. Gruffydd, (Caerdydd, 1915).
  • W. J. Gruffydd, Llenyddiaeth Cymru o 1450 hyd 1600 (Lerpwl, 1922).
  • W. J. Gruffydd, Ynys yr Hud a chaneuon eraill (Caerdydd, 1923).
  • W. J. Gruffydd, ‘Morgan Llwyd a Llyfr y Tri Aderyn’, Y Cofiadur, rhif 3 (Mawrth 1925), tt. 4–21.
  • W. J. Gruffydd, Llenyddiaeth Cymru (Wrecsam, 1926).
  • W. J. Gruffydd, Dros y Dŵr (1928), [methu dod o hyd i gopi]
  • W. J. Gruffydd, Y Flodeugerdd Gymraeg (Caerdydd, 1931).
  • W. J. Gruffydd, ‘Donwy’ a ‘Pangur’, Bulletin of the Board of Celtic Studies, VII (Rhydychen, 1933), tt. 1–4.
  • (gol.) W. J. Gruffydd a G. J. Williams, Eisteddfod Genedlaethol Caerdydd, 1938, Barddoniaeth a Beirniadaethau (Lerpwl, 1938).
  • W. J. Gruffydd, Caniadau (Y Drenewydd, 1932).
  • W. J. Gruffydd, ‘Donwy’, Bulletin of the Board of Celtic Studies, Vol. 7, Pt. 1 (Nov. 1933), tt. 1–4.
  • W. J. Gruffydd, Dafydd ap Gwyilym (Caerdydd, 1935).
  • W. J. Gruffydd, Hen Atgofion (Aberystwyth, 1936).
  • W. J. Gruffydd, ‘Nodiadau ar waith Dafydd ap Gwilym’, Bulletin Board of Celtic Studies, vol. 8, pt. 4 (Mai 1937), tt. 301–306.
  • W. J. Gruffydd, Owen Morgan Edwards, Cofiant Cyfrol I, 1858–1883 (Aberystwyth, 1937).
  • W. J. Gruffydd, Rhagarweiniad i Farddoniaeth Cymru cyn Dafydd ap Gwilym (Caerdydd, 1937).
  • W. J. Gruffydd, Math vab Mathonwy : an inquiry into the origins and development of the fourth branch of the Mabinogi (Caerdydd, 1938).
  • W. J. Gruffydd, ‘Gair Personol’, Tir Newydd, rhif 12 (Mai 1938), tt. 26–27.
  • W. J. Gruffydd, ‘Dyma Farn W. J. Gruffydd Am Lyfrau Hugh Evans, Gwasg “Y Brython”’, Tir Newydd, rhif 12 (Mai 1938), t. 32.
  • W. J. Gruffydd, ‘Diorseddiad Rheswm’, Tir Newydd, rhif 14 (Tachwedd 1938), tt. 19–22.
  • W. J. Gruffydd, Ceiriog (Llundain, 1939).
  • W. J. Gruffydd, Y Morysiaid (The Morris Brothers) (Caerdydd, 1939).
  • W. J. Gruffydd, Y Tro Olaf (Aberystwyth, 1939).
  • W. J. Gruffydd, Llythyrau’r Morysiaid (Caerdydd, 1940).
  • W. J. Gruffydd, ‘Bethesda’r Fro’, yn (deth.) T. Rowland Hughes, Storïau Radio (Llandysul, 1941), tt. 11–18.
  • W. J. Gruffydd, ‘Foreword’, Dim awdur, A New University of Wales (Caerdydd, 1945), tt. 3–4.
  • W. J. Gruffydd, Rhiannon (Caerdydd, 1953).
  • W. J. Gruffydd, Folklore and myth in the Mabinogion (Caerdydd, 1958).
  • W. J. Gruffydd, Wil Ni (Lerpwl, 1962).
  • W. J. Gruffydd, cyfieithiad D. Myrddin Lloyd, The Years of the Locust (Llandysul, 1976).
  • W. J. Gruffydd, gyda rhagymadrodd a sylwadau gan T. Robin Chapman, Nodiadau’r Golygydd (Llandybïe, 1986).
  • Sophocles, troswyd i’r Gymraeg gan W. J. Gruffydd, Antigone (Caerdydd, 1988).
  • W. J. Gruffydd, (gol.) Bobi Jones, Yr Hen Ganrif: Beirniadaeth lenyddol W. J. Gruffydd (Caerdydd, 1991).
  • W. J. Gruffydd, (gol.) Bobi Jones, Detholiad o Gerddi W. J. Gruffydd (Caerdydd, 1992).
  • W. J. Gruffydd, C, (, 19). New Welsh Review 6/4 (1994), p. 39–42
  • W. J. Gruffydd, ‘Yn ôl i’r Simnai Fawr’, Allwedd y Tannau, rhif 67 (2008), tt. 69–74.
  • W. J. Gruffydd, Blodeuglwm o Englynion (Caerdydd, dim dyddiad). [englynion wedi’i dethol a’i golygu gab W. J. Gruffydd]
  • W. J. Gruffydd, C, (, 19).

Ysgrifau

  • Aneurin ap Talfan, ‘[W. J. Gruffydd]’, Tir Newydd, rhif 12 (Mai 1938), tt. 4–5.
  • Glyn M. Aston, ‘[W. J. Gruffydd]’, Tir Newydd, rhif 12 (Mai 1938), tt. 5–7.
  • G. G. Evans, ‘[W. J. Gruffydd]’, Tir Newydd, rhif 12 (Mai 1938), tt. 7–8.
  • Idris Ll. Foster, ‘[W. J. Gruffydd]’, Tir Newydd, rhif 12 (Mai 1938), tt. 8–9.
  • Ll, Wyn Griffith, ‘[W. J. Gruffydd]’, Tir Newydd, rhif 12 (Mai 1938), tt. 9–10.
  • Glyn Jones, ‘[W. J. Gruffydd]’, Tir Newydd, rhif 12 (Mai 1938), tt. 11–12.
  • Gwilym R. Jones, ‘[W. J. Gruffydd]’, Tir Newydd, rhif 12 (Mai 1938), tt. 12–13.
  • T. Gwynn Jones, ‘[W. J. Gruffydd]’, Tir Newydd, rhif 12 (Mai 1938), tt. 13–16.
  • Saunders Lewis, ‘[W. J. Gruffydd]’, Tir Newydd, rhif 12 (Mai 1938), tt. 16–17.
  • D. Myrddin Lloyd, ‘[W. J. Gruffydd]’, Tir Newydd, rhif 12 (Mai 1938), tt. 17–19.
  • R. Williams-Parry, ‘W. J. G.’, Tir Newydd, rhif 12 (Mai 1938), t. 19. [Soned]
  • T. H. Parry-Williams, ‘Wrth Gofio’, Tir Newydd, rhif 12 (Mai 1938), t. 20. [Soned]
  • Iorweth C. Peate, ‘[W. J. Gruffydd]’, Tir Newydd, rhif 12 (Mai 1938), tt. 20–22.
  • W. H. Reese, ‘[W. J. Gruffydd]’, Tir Newydd, rhif 12 (Mai 1938), tt. 22–25.
  • Lotta Rowlands, ‘[W. J. Gruffydd]’, Tir Newydd, rhif 12 (Mai 1938), t. 25.
  • Pennar Davies, ‘Gyda men yng ngwlad barddoniaeth: llencyndod W. J. Gruffydd’, Fflam, rhif 11 (Awst 1952), tt. 2–6.
  • Marian Goronwy-Roberts, W. J. Gruffydd (Gwynedd, 1981).
  • Meredydd Evans, ‘Gwelodd hwn harddwch’, Y Casglwr, rhif 13 (Mawrth 1981), t. 13.
  • D. Tecwyn Lloyd, ‘Peth o farddoniaeth W. J. Gruffydd: ystyriaeth’, Llên cyni a rhyfel a thrafodion eraill (1987) tt. 79–95.
  • D. Tecwyn Lloyd, ‘W. J. Gruffydd: Beirniad Dywilliant a Golygydd’, Llên cyni a rhyfel a thrafodion eraill, (1987) tt. 103–128.
  • Meredydd Evans, ‘W. J. Gryffudd a’r Gymraeg’, Taliesin, rhif 69 (Mawrth 1990), tt. 73–88.
  • T. Robin Chapman, ‘Dawn Dweud W. J. Gruffydd’ (Caerdydd, 1993).
  • Dafydd Johnson, ‘Misanthropic Humanist’, The New Welsh Review, rhif 24 (Spring 1994).
  • T. Robin Chapman, ‘Cyffes cofiannydd’, Llais Llyfrau (Hydref 1994), tt. 6–7.
  • Meinir Pierce Jones, ‘W. J. Gruffydd’, yn (gol.) Robert Rhys, Y Patrwm Amryliw (Cyfrol 1), tt. 53–64.

Cyfeiriadau