Gweld cod y dudalen Davies, E. T. (1878-1969)

__NOAUTOLINKS__
'''Mae'r cofnod hwn ymysg y cannoedd sydd i'w gweld yn [https://www.ylolfa.com/cynnyrch/9781784616250/cydymaith-i-gerddoriaeth-cymru''Cydymaith i Gerddoriaeth Cymru''], cyfrol gyhoeddwyd gan Y Lolfa ym mis Medi 2018.'''

Cerddor, cyfansoddwr ac [[Diwylliant a'r Diwydiant Cerddoriaeth | addysgwr]] oedd Evan Thomas Davies, ac un a fu’n allweddol yn sefydlu cerddoriaeth fel maes astudio yng Ngholeg [[Poblogaidd, Cerddoriaeth | Prifysgol]] Gogledd Cymru, Bangor, yn ystod hanner cyntaf yr 20g. Fe’i ganed ym Mhontmorlais ger Merthyr Tudful ond fe’i magwyd yn Nowlais lle’r oedd ei deulu yn flaenllaw yng ngweithgarwch cerddorol y gymuned leol. Canai ei dad yr organ yng Nghapel Hermon ac ystyrid ei fam, a berthynai i linach y cerddor a’r cyfeilydd [[Hughes, R. S. (1855-1893) | R. S. Hughes]] (Aberystwyth a Bethesda), yn gantores ddawnus.

Er mai fel cyfansoddwr yr unawd ''Ynys y Plant'' (a wobrwywyd yn [[Eisteddfod, Cerddoriaeth a'r | Eisteddfod]] Genedlaethol Llundain, 1909) y cofir am E. T. Davies, gwnaeth gyfraniad amlwg i fyd caniadaeth y cysegr a chanu’r organ yng Nghymru ei ddydd. Llwyddodd i ymelwa o gyfoeth y traddodiad cerddorol ym Merthyr a’r cyffiniau, a’r profiadau cynnar hyn yn un o drefi mwyaf poblog a cherddorol y cyfnod a gyfeiriodd ei yrfa am weddill ei oes. Wedi iddo ennill cymhwyster FRCO ac wrth i’r bri ar adeiladu organau pib mewn capeli Ymneilltuol gynyddu, fe’i gwahoddwyd i roi datganiadau a pherfformiadau i’w sefydlu ledled Cymru.

Fe’i penodwyd yn Gyfarwyddwr Cerdd amser llawn cyntaf Coleg Prifysgol Gogledd Cymru, Bangor, yn 1920, i olynu Harry Evans (ei gyn-athro o Ddowlais) a Caradog Roberts (Rhosllannerchrugog). Bu’n cydweithio gyda [[Davies, Henry Walford (1869-1941) | Henry Walford Davies]] (Athro a phennaeth yr adran gerdd ym Mhrifysgol Cymru, Aberystwyth) i wireddu cynlluniau’r Cyngor Cerdd Cenedlaethol gyda nawdd a chefnogaeth Gwendoline a Margaret Davies, Gregynog. Sefydlodd driawd llinynnol ym Mangor (ar batrwm ensemblau tebyg ym mhrifysgolion Aberystwyth a Chaerdydd) a sicrhaodd le haeddiannol i [[Organoleg ac Offerynnau | gerddoriaeth offerynnol]] fel rhan o’r maes llafur. Trwy gydol ei flynyddoedd ym Mangor pwysleisiodd werth perfformiadau byw o gerddoriaeth a hyn a fu’n gychwyn i’r gyfres gyngherddau wythnosol a sefydlwyd yno bryd hynny.

Yn 1935 gwahoddodd Arnold [[Dolmetsch, Arnold (1858-1940) a Dolmetsch, Mabel (1874-1963) | Dolmetsch]] i’r brifysgol i draddodi cyfres o ddarlithoedd ar gerddoriaeth Llawysgrif [[Ap Huw, Robert (c.1580-1665) | Robert ap Huw]] (''Musica'', Llyfrgell Brydeinig, MS. Additional 14905) a fu’n sail i sefydlu [[Cymdeithasau ac Ysgolion Cerdd | The Early Welsh Music Society]] a gyhoeddodd gasgliad o recordiadau masnachol o berfformiadau Mabel Dolmetsch a thrawsgrifiadau o rai adrannau o’r cynnwys cerddorol yn 1936. Bu’r digwyddiad yn gyfrwng i ddwyn cryn sylw i [[Cynnar, Cerddoriaeth | gerddoriaeth gynnar]] Cymru ar dudalennau ''The Musical Times'' a ''The Consort'' ac yn y man, ymhlith [[Hanesyddiaeth, Ysgolheictod a Cherddoreg | cerddoregwyr]] blaenllaw Ewrop y dydd. Er nad oedd E. T. Davies yn gyfansoddwr toreithiog, lluniodd ddeunaw o weithiau unawdol ar gyfer y piano, darnau [[Corau Cymysg | corawl]] sy’n seiliedig ar alawon traddodiadol Cymru (e.e. trefniant o ‘Modryb Neli’ a ‘Suo Gân’) a gweithiau siambr sy’n adlewyrchu nodweddion Cymreig (e.e. ''Hobed o Hilion'' i driawd offerynnol).

Golygodd fersiwn Cymraeg o’r ''Dioddefaint yn ôl Sant Matthew'' (J. S. Bach), cyfrannodd i gyfrol Sydney Northcote ''Caneuon Cenedlaethol Cymru'' (1959) a derbyniodd sawl comisiwn gan y BBC. Lluniodd rai [[Emyn-donau | emyn-donau]] adnabyddus (e.e. ‘Pontmorlais’ a ‘Glastonbury Thorn’) a chydweithiodd gyda [[Williams, J. Lloyd (1854-1945) | J. Lloyd Williams]] (golygydd ''Cylchgrawn [[Cymdeithas Alawon Gwerin Cymru]]'') i ddwyn credinedd i’r maes ymhlith cerddorion proffesiynol ei gyfnod.

'''Wyn Thomas'''

==Llyfryddiaeth==

*‘In Memoriam: E. T. Davies’, ''Cerddoriaeth Cymru'', III/6 (1970), 2–10

*Frank Price Jones, ‘E. T. Davies’, ''Y Bangoriad'', 2/10, Mawrth (1970), 63–4

*A. Tudno Williams, ''E. T. Davies – Arloeswr Cerdd'' (Dinbych, 1981)

*Wyn Thomas, ‘The Early Welsh Music Society’, ''Barn'', 338 (1991), 32–5

{{CC BY-SA Cydymaith}}
[[Categori:Cerddoriaeth]]