Gweld cod y dudalen Jenkins, David (1848-1915)

__NOAUTOLINKS__
'''Mae'r cofnod hwn ymysg y cannoedd sydd i'w gweld yn [https://www.ylolfa.com/cynnyrch/9781784616250/cydymaith-i-gerddoriaeth-cymru''Cydymaith i Gerddoriaeth Cymru''], cyfrol gyhoeddwyd gan Y Lolfa ym mis Medi 2018.'''

Gwnaeth David Jenkins gyfraniad aruthrol i gerddoriaeth Cymru fel cyfansoddwr, [[Diwylliant a'r Diwydiant Cerddoriaeth | addysgwr]], [[Arweinydd, Arweinyddion | arweinydd]], golygydd, beirniad a threfnydd. Ond oni bai am y ffaith ei fod wedi’i drwytho’n ifanc mewn [[Tonic Sol-ffa | sol-ffa]], mae’n bur annhebyg y byddai wedi symud o Drecastell, Sir Frycheiniog, lle y’i ganed a lle cafodd ei baratoi ar gyfer bod yn deiliwr. O leiaf fe gadwodd ei chwaeth at ddillad trwsiadus, fel y mae darluniau ohono’n awgrymu. Roedd ymhlith myfyrwyr cyntaf [[Parry, Joseph (1841-1903) | Joseph Parry]] (1841–1903) yn adran gerdd Coleg [[Prifysgolion a Cherddoriaeth yng Nghymru | Prifysgol]] Cymru Aberystwyth yn 1874. Gan nad oedd modd sefyll arholiadau BMus Prifysgol Cymru ar y pryd, llwyddodd i ennill gradd MusBac Caergrawnt yn 1888. Daeth yn ddarlithydd pan ailagorwyd yr adran yn 1893 ac yn Athro yn 1910.

Daeth David Jenkins i amlygrwydd fel arweinydd cymanfaoedd canu - un o’r ychydig gyfleoedd i’r werin bobl ddod i gysylltiad â cherddoriaeth fyw. Roedd ganddo, yn ôl pob sôn, lais soniarus a gafael ar ei gynulleidfa. Yn dilyn marwolaeth [[Ieuan Gwyllt (John Roberts; 1822-77) | Ieuan Gwyllt]] (John Roberts; 1822-77) cafodd rwydd hynt i deithio Cymru a chodi safonau canu. Ef yn wir oedd ‘Kaiser y Gymanfa’ uwchben torf o gantorion.

Ei brif weithiau yw gweithiau [[Corau Cymysg | corawl]] ar raddfa fawr megis ''Arch y Cyfamod, Dafydd a Goliath, A Psalm of Life, Dewi Sant, Job, Llyn y Morwynion, Yr Ystorm, Golygfeydd yn Hanes Moses, The Galley Slave,'' yr [[opera]] ''The Enchanted Isle'' a’r opera anghyhoeddedig ‘Aylwin’. Cyhoeddodd ei waith ei hun o Gastell Brychan yn Aberystwyth a bu farw’n unigolyn cyfoethog. Perfformiwyd ''A Psalm of Life'' yn y Palas Grisial yn Llundain gan gôr o 2,000 o gantorion ym mis Gorffennaf 1896 a chafodd dderbyniad da.

Y mae cyfanweithiau mawr David Jenkins yn dioddef o ddiffyg cysondeb mewn arddull. Fel yn achos ei athro Joseph Parry, ceir adrannau sy’n efelychu cyfansoddwyr o’r cyfnod Rhamantaidd, megis Felix Mendelssohn a Charles Gounod, ac yna ffiwg Handelaidd i ddilyn, a gorddefnyddiodd yr amseriad triphlyg yn y mwyafrif o’i weithiau. Ei wir allu fel cyfansoddwr (fel ei athro), oedd fel lluniwr [[Emyn-donau | emyn-donau]] effeithiol, ‘Penlan’ a ‘Builth’ yn eu plith.

Yn Aberystwyth cyflwynodd y myfyrwyr a’r cyhoedd i nifer helaeth o weithiau corawl mawr o dan ei arweiniad, megis ''The Golden Legend'' (Sullivan) yn 1887, ''The Ancient Mariner'' (Barnett) yn 1888, ''Acis a Galatea, Messiah, Samson'' (Handel), ''Y Greadigaeth'' (Haydn), ''St Paul'' a ''Walpurgisnacht'' (Mendelssohn), ''The Revenge'' (Stanford) a’i waith ef ei hun ''A Psalm of Life'' yn 1896. Arweiniodd sawl perfformiad o ''Hiawatha’s Wedding Feas''t a ''The Death of Minnehaha'' gan Samuel Coleridge Taylor (1875-1912), ffefryn mawr yn y cyfnod.

Parthed ei waith fel trefnydd ei adran, dywedodd [[Williams, J. Lloyd (1854-1945) | J. Lloyd Williams]] amdano ei fod yn ‘fwy o bregethwr Cymanfa nag o fugail eglwys’. Ond o leiaf cynigiodd gyfleoedd i unigolion wella eu gallu offerynnol mewn ysgol haf gerddorfaol. Roedd Williams hefyd yn feirniadol ohono fel golygydd ''Y Cerddor'', ond roedd Jenkins yn ddigon chwilfrydig fel cerddor i deithio i glywed operâu Richard Wagner yn Bayreuth ac i hysbysu ei ddarllenwyr am y profiad, er na chafodd hynny fawr o effaith ar ei gyfansoddi ef ei hun.

'''Lyn Davies'''

==Llyfryddiaeth==

*J. Lloyd Williams, ‘Y Diweddar Athro D. Jenkins’, ''Y Wawr'', III/2 (1916), iv

*J. H. Jones (gol.), E''r Cof am yr Athro David Jenkins, 1935'' (Lerpwl, 1935)

*Gareth Williams, ''Valleys of Song: music and society in Wales, 1840–1914'' (Caerdydd, 1998)

{{CC BY-SA Cydymaith}}
[[Categori:Cerddoriaeth]]