Y gwahaniaeth rhwng diwygiadau o "Macaronig"
(Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda '__NOAUTOLINKS__ Macaronig Term sy'n disgrifio barddoniaeth a ysgrifennir mewn dwy iaith yw macaronig. Yn ôl diffiniad traddodiadol a chyfyng y gair, bar...') |
|||
| Llinell 10: | Llinell 10: | ||
Ceir sawl enghraifft o ysgrifennu macaronig yn y Gymraeg. Defnyddiodd Saunders Lewis ychydig o eiriau Lladin yn ei gerddi megis 'I'r Lleidr Da', 'Mabon' a 'Gair at y Cymry'. Y mae plethiad dwy iaith yn amlycach, serch hynny, yn nifer o gerddi Twm Morys sydd yn gwneud defnydd helaeth o'r Saesneg, e.e. gweler 'Gwyrth Bryn Siencyn' a 'Beuno'. Er hyn, nid traddodiad modern yn unig yw hyn yng Nghymru gan fod cerddi macaronig yn deillio o gyfnod y 15g. megis ‘Cywydd o Hawl ac Ateb Rhwng Cymro a Saesnes’ gan Tudur Penllyn. Yn y 18g. hefyd gwelwyd canu macaronig gan Lewis Morris, ac yn yr enghraifft isod y mae eilededd yr ieithoedd yn ychwanegu at hiwmor y darn fel yn achos cerddi Eidaleg yr 16g.: | Ceir sawl enghraifft o ysgrifennu macaronig yn y Gymraeg. Defnyddiodd Saunders Lewis ychydig o eiriau Lladin yn ei gerddi megis 'I'r Lleidr Da', 'Mabon' a 'Gair at y Cymry'. Y mae plethiad dwy iaith yn amlycach, serch hynny, yn nifer o gerddi Twm Morys sydd yn gwneud defnydd helaeth o'r Saesneg, e.e. gweler 'Gwyrth Bryn Siencyn' a 'Beuno'. Er hyn, nid traddodiad modern yn unig yw hyn yng Nghymru gan fod cerddi macaronig yn deillio o gyfnod y 15g. megis ‘Cywydd o Hawl ac Ateb Rhwng Cymro a Saesnes’ gan Tudur Penllyn. Yn y 18g. hefyd gwelwyd canu macaronig gan Lewis Morris, ac yn yr enghraifft isod y mae eilededd yr ieithoedd yn ychwanegu at hiwmor y darn fel yn achos cerddi Eidaleg yr 16g.: | ||
| − | Come Hugo what’s ye matter, | + | :Come Hugo what’s ye matter, |
| − | you seem to be out of order, | + | :you seem to be out of order, |
| − | we’ll drink 3 rounds before we sup | + | :we’ll drink 3 rounds before we sup |
| − | come fill up a Bumper. | + | :come fill up a Bumper. |
| − | nid yfaf ddim yrwan | + | :nid yfaf ddim yrwan |
| − | trwm galon wyf a thrwstan | + | :trwm galon wyf a thrwstan |
| − | y mam ynghyfraith aeth o’r Byd | + | :y mam ynghyfraith aeth o’r Byd |
| − | y wraig o Ryd yr Arian. | + | :y wraig o Ryd yr Arian. |
'''Rhianedd Jewell''' | '''Rhianedd Jewell''' | ||
Diwygiad 21:32, 19 Medi 2016
Macaronig
Term sy'n disgrifio barddoniaeth a ysgrifennir mewn dwy iaith yw macaronig. Yn ôl diffiniad traddodiadol a chyfyng y gair, barddoniaeth lle cyflwynir elfennau o Ladin safonol i iaith lafar megis Eidaleg ydyw. Fel arfer ychwanegir terfyniadau berfau un iaith (megis Lladin) at fôn berfau iaith arall (megis Eidaleg) gan greu effaith Lladin clapiog. Ymddangosodd yr enghreifftiau cynharaf o farddoniaeth facaronig yn yr Eidal tua diwedd y 15g. a'i nod oedd creu effaith gomig.
Ceir ansicrwydd ynghylch union wraidd y gair gan fod rhai megis y geiriadurwr termau llenyddol J. A. Cuddon yn honni iddo ddyfod o'r Eidaleg maccaroni, ffurf gynnar o maccheroni, sef math o basta tiwbaidd, tra bod eraill megis yr ysgolhaig Siegfried Wenzel yn creu cysylltiad â macerones sef toes sy'n cynnwys cymysgedd o flawd, caws a menyn. Yn y ddau achos, cymysgir pethau fel y gwneir gyda'r ieithoedd yn y farddoniaeth.
Cyfeiria'r term yn fwy eang erbyn hyn at farddoniaeth sydd yn cymysgu dwy iaith, fel arfer iaith y bardd ac iaith arall a addasir i ffitio rhythm a chystrawen yr iaith honno. Nid oes rhaid i'r farddoniaeth hon fod yn ddoniol. Gellir cymysgu ieithoedd at ddibenion eraill megis diddanu, arddangos sgil barddonol, a phwysleisio thema, syniad neu farn wleidyddol.
Ceir sawl enghraifft o ysgrifennu macaronig yn y Gymraeg. Defnyddiodd Saunders Lewis ychydig o eiriau Lladin yn ei gerddi megis 'I'r Lleidr Da', 'Mabon' a 'Gair at y Cymry'. Y mae plethiad dwy iaith yn amlycach, serch hynny, yn nifer o gerddi Twm Morys sydd yn gwneud defnydd helaeth o'r Saesneg, e.e. gweler 'Gwyrth Bryn Siencyn' a 'Beuno'. Er hyn, nid traddodiad modern yn unig yw hyn yng Nghymru gan fod cerddi macaronig yn deillio o gyfnod y 15g. megis ‘Cywydd o Hawl ac Ateb Rhwng Cymro a Saesnes’ gan Tudur Penllyn. Yn y 18g. hefyd gwelwyd canu macaronig gan Lewis Morris, ac yn yr enghraifft isod y mae eilededd yr ieithoedd yn ychwanegu at hiwmor y darn fel yn achos cerddi Eidaleg yr 16g.:
- Come Hugo what’s ye matter,
- you seem to be out of order,
- we’ll drink 3 rounds before we sup
- come fill up a Bumper.
- nid yfaf ddim yrwan
- trwm galon wyf a thrwstan
- y mam ynghyfraith aeth o’r Byd
- y wraig o Ryd yr Arian.
Rhianedd Jewell
Llyfryddiaeth
Archibald, E. (2010) 'Macaronic Poetry', yn Corinne Saunders (gol.) A Companion to Medieval Poetry (Oxford: Wiley-Blackwell).
Cuddon, A. (1977) A Dictionary of Literary Terms (London: Deutsch).
Owen, H. (1951) The Life and Works of Lewis Morris (Llewelyn Ddu o Fôn) 1701-1765 (S.I.: Anglesey Antiquarian Society and Field Club).
Roberts, T. (gol.) (1958) Gwaith Tudur Penllyn ac Ieuan ap Tudur Penllyn (Caerdydd: Gwasg Prifysgol Cymru).
Wenzel, S. (1994) Macaronic Sermons: Bilingualism and Preaching in Late Medieval England (Ann Arbor: University of Michigan Press).
