Endaf Emlyn

Ganwyd Endaf Emlyn ger Bangor ar y 31ain Gorffenaf, 1944. Dechreuodd Emlyn ar ei yrfa fel cerddor a sgriptiwr ar gyfer HTV. Daeth yn gynhyrchydd/cyfarwyddwr annibynnol ym 1982 gan sefydlu'r cwmni cynhyrchu Gaucho ym 1984 a oedd yn arbenigo mewn cynyrchiadau drama ffilm unigol wedi eu ffilmio yng Nghymru a thrwy gyfrwng yr Iaith Gymraeg.

Mae ei gynyrchiadau teledu'n cynnwys y rhaglen ddogfen roc Shampw (1983), y ffilm gomedi Gaucho (1984), y ffilm gerdd i blant Y Dyn Nâth Ddwyn y Dolig (1985), y ffantasi am deithio drwy amser Y Cloc (1986) a dwy raglen ddogfen 50 munud o hyd, Taith trwy Jafa a Bali a Patrwm Bywyd. Dangosodd Stormydd Awst (1987), ei ffilm hyd llawn gyntaf, effaith teledu ar gymuned fechan yn y 1950au ac ar berson ifanc arbennig a'i deulu gan enill gwobrwyon yng ngwyliau ffilm Stockholm a Wurzburg.

Ym 1991 cyfarwyddodd Emlyn y ffilm Un Nos Ola Leuad, sy'n addasiad o nofel gan Caradog Pritchard. Cynhyrchwyd y ffilm gan Gaucho, a chafodd lwyddiant byd eang a chlod gan y beirniaid. Dewiswyd hi i gael ei dangos mewn nifer o wyliau ffilm mawreddog gan gynnwys San Sebastian, Llundain, Caeredin, Troia, Texas a Melbourne. Gwerthodd y cwmni gwerthiant ffilm adnabyddus o Lundain, Jane Balfour Films, y ffilm ledled y byd, ac fe'i gwelwyd mewn sinemâu yn Siapan ac Awstralia ymysg lleoliadau eraill.

Ffilmiwyd Gadael Lenin, sy'n adrodd stori trip ysgol i St Petersburg, ar leoliad yn Rwsia ym 1993. Dosbarthwyd y ffilm yn y DU gan Feature Film Co. ac enillodd wobr o £10,000 am y Ffilm Brydeinig Orau gan Gynulleidfaoedd yng Ngwyl Ffilmiau Llundain ym 1993. Enillodd Wobr y Ffilm Orau yn yr Wyl Ban-Geltaidd ym 1994 ac enillodd Emlyn a'r cydawdur, Sion Eirian, Wobr Writer's Guild y DU am y Sgript Orau mewn ffilm nad oedd trwy gyfrwng y Saesneg.

Aeth ymlaen i gyfarwyddo'r ffilm Y Mapiwr ym 1995, ffilm gyda chyffyrddiadau swreal, am fachgen ar y trothwy rhwng plentynod a'i arddegau. Ni chafodd hion yr un llwyddiant rhyngwladol a'r ddwy flaenorol ond roedd Emlyn eisoes wedi gosod ei farc fel un o brif gyfarwyddwyr sinema yn yr iaith Gymraeg.

Aeth ymlaen wedyn i gyfarwyddo un gyfres o'r ddrama boblogaidd Tair Chwaer, a chyfarwyddo drama dair rhan drwy gyfrwng y Saesneg ym 1999 o'r enw In The Company of Strangers.

Daeth yn ôl at y ffilm Gymraeg yn 2002 gan gyfarwyddo'r ffilm Dirgelwch yr Ogof, sy'n addasiad o lyfr adnabyddus T. Llew Jones.

Cyfeirnodau

'Bywgraffiad Endaf Emlyn gan Dave Berry ar Screenonline'