How Green Was My Valley

Crynodeb

Hanes un teulu yng nghymoedd glofaol de Cymru yn ystod teyrnasiad Brenhines Fictoria, sef y Morganiaid, sydd yn ganolog i’r stori yn y ffilm hon ac fe’i hadroddir trwy lygaid y mab ieuengaf, Huw. Darlunir uned deuluol glos, gweithgar a chapelgar. Dan ofal y tad, Gwilym, a’r fam, Beth, mae chwech o feibion, Ivor, Davy, Ianto, Gwilym, Owen a Huw ac un ferch, Angharad. Dilynir eu hanes trwy gyfnodau llawen megis priodasau, a hefyd trwy gyfnodau llawn tristwch a chaledi megis damweiniau a streiciau yn y lofa. Yn gefnlun i’r cyfan, mae dadfeiliad y gymuned a llygredigaeth y cwm.

Manylion Pellach

Teitl Gwreiddiol: How Green Was My Valley

Blwyddyn: 1941

Cyfarwyddwr: John Ford

Sgript gan: Philip Dunne

Stori gan: Richard Llewellyn (cyhoeddwyd y llyfr ym 1939)

Cynhyrchydd: Darryl F. Zanuck

Cwmnïau Cynhyrchu: Twentieth Century-Fox

Genre: Drama

Rhagor

Nodyn ar y gerddoriaeth

Defnyddir hen emyn-donau fel ‘I Galfaria Trof fy Wyneb’, ‘Calon Lân’ a ‘Cwm Rhondda’ ac alawon gwerin Cymraeg megis ‘Mentra Gwen’ a ‘Claddu’r Mochyn Du’ yn y ffilm.

Cast a Chriw

Prif Gast

• Walter Pigeon (Mr. Gruffydd)
• Maureen O'Hara (Angharad Morgan)
• Donald Crisp (Mr. Gwilym Morgan)
• Roddy McDowall (Huw Morgan)
• Anna Lee (Bronwyn)
• John Loder (Ianto)
• Sara Allgood (Mrs. Beth Morgan)

Cast Cefnogol

• Barry Fitzgerald (Cyfarthfa)
• Patric Knowles (Ivor)
• Morton Lowry (Mr. Jonas)
• Arthur Shields (Mr. Parry)
• Ann E. Todd (Ceinwen)
• Frederick Worlock (Dr. Richards)
• Richard Fraser (Davy)
• Evan S. Evans (Gwilym)
• James Monks (Owen)
• Rhys Williams (Dai Bando)
• Lionel Pape (Evans)
• Ethel Griffies (Mrs. Nicholas)
• Marten Lamont (Iestyn Evans)
• Cantorion Cymreig (eu hunain)

Ffotograffiaeth

• Arthur C. Miller

Dylunio

• Richard Day, Nathan Juran

Cerddoriaeth

• Alfred Newman

Sain

• Eugene Grossman, Roger Heman Sr.

Golygu

• James B. Clark

Cydnabyddiaethau Eraill

• Dylunio Gwisgoedd - Gwen Wakeling
• Adran Goluro - Guy Pearce
• Rheolwr Cynhyrchu - Gene Bryant
• Cyfarwyddwr Cynorthwyol - Edward O'Fearna
• Cyfarwyddwr Ail Uned - Wingate Smith
• Effeithiau Arbennig - Fred Sersen

Manylion Technegol

Tystysgrif Ffilm: U

Fformat Saethu: 35mm

Lliw: Du a Gwyn

Gwlad: Unol Daleithiau America

Iaith Wreiddiol: Saesneg

Lleoliadau Saethu: Adeiladwyd y pentref a’r lofa ffuglennol ar ransh Twentieth Century-Fox yng Nghwm San Fernando, Califfornia. Ffilmiwyd hefyd ym Mynyddoedd Santa Monica ac ar Lwyfan 15 Stiwdios Twentieth century-Fox yn Los Angeles.

Gwobrau:

Gŵyl ffilmiau	Blwyddyn	Gwobr / enwebiad	Derbynnydd
Academi Americanaidd Celfyddydau a Gwyddorau Lluniau Symudol (yr Oscars)	1941
		Ffilm Orau
		Cyfarwyddwr Gorau	John Ford
		Actor Cynorthwyol Gorau i	Donald Crisp
		Sinematograffi Du a Gwyn Gorau	Arthur C. Miller
		Cyfarwyddwyr Celf Gorau	Richard Day Nathan Juran Thomas Little
		Enwebiad am wobr y Sgript Orau	Philip Dunne
		Enwebiad am wobr yr Actores Gynorthwyol	Sara Allgood
		Enwebiad am wobr y Golygydd Orau	James B. Clarke
		Enwebiad am wobr y Trefniant Cerddorol Gorau	Alfred Newman
		Enwebiad am y gwaith sain	Edmund H. Hansen (Pennaeth Uned Sain Twentieth-Century Fox)
New York Film Critics	1941	Gwobr Cyfarwyddwr	John Ford
National Board of Review Magazine	1941	ail ar restr o ddeg ffilm orau 1941
Gwobrau Cymdeithas Beirniaid Ffilm yr Ariannin	1943	Y Condor Arian am y Ffilm Dramor Orau
Cofrestr Ffilm Cenedlaethol America	1990	Ychwanegwyd i'r gofrestr

Lleoliadau Arddangos: Bu’r dangosiad cyntaf yn America ar 28 Hydref 1941 yn Theatr Rivoli yn Efrog Newydd.

Dangoswyd y ffilm am y tro cyntaf ym Mhrydain yn Llundain ar 27 Ebrill 1942, ond bu raid i weddill y wlad aros tan fis Mehefin am gyfle i’w gweld.

Manylion Atodol

Llyfrau

• David Berry, Wales and Cinema: the first hundred years (Caerdydd: Gwasg Prifysgol Cymru, 1994)

• Ronald L. Davis, John Ford – Hollywood’s Old Master (University Press of Oklahoma, 1995)

• Philip Dunne, Take Two: A Life in Movies and Politics (New York, 1980)

• Philip Dunne, How Green Was My Valley – The Screenplay (Santa Barbara, 1990)

• Gwenno Ffrancon, Cyfaredd y Cysgodion: Delweddu Cymru a’i Phobl ar Ffilm 1935–51 (Caerdydd: Gwasg Prifysgol Cymru, 2003)

• Gwenno Ffrancon, 'Y Graith Las ar Gynfas Arian: Delweddu'r Glöwr Cymreig ar Ffilm' yn G.H. Jenkins (gol.), Cof Cenedl XIX: Ysgrifau ar Hanes Cymru (Gomer, Llandysul, 2004), tt. 164–92.

• Dan Ford, The Unquiet Man – The Life of John Ford (London, 1979)

• Tag Gallagher, John Ford – The Man and his Films (Los Angeles, 1986)

• Mel Gussow, Zanuck: Don’t Say Yes Until I Finish Talking (London, 1971)

• Leonard Mosley, Zanuck – The Rise and Fall of Hollywood‘s Last Tycoon (London, 1985)

• Jeffrey Richards, Films and British National Identity (London, 1997)

• Peter Stead, ‘Wales in the Movies’ yn Tony Curtis (gol.), Wales – The Imagined Nation (Penybont ar Ogwr, 1986)

• Peter Stead, ‘Wales and Film’ yn T. Herbert a G. E. Jones (goln), Wales Between The Wars (Cardiff, 1988)

• Kate Woodward, ‘Gwyrdroi a Gweddnewid: datblygiadau diweddar yn y portread o Gymru ar ffilm’, Cyfrwng: Cyfnodolyn Cyfryngau Cymru, 3 (2006)

Gwefannau

• Reel Classics

• Filmsite

Adolygiadau

• Bosley Crowther, ‘How Green Was My Valley’, New York Times, 29 Hydref 1941, t. 27.

• Dienw, ‘How Green was My Valley’, Monthly Film Bulletin, Cyf. 9, rhif 98, 28 Chwefror 1942, t. 18.

• ‘Welsh Film Arrives’, Western Mail, 19 Ebrill 1942, t. 2.

• Richard Mallet, ‘At the Pictures’, Punch, 202, rhif 5280, 13 Mai 1942, t. 392.

• Herman G. Weinberg, ‘News From New York’, Sight and Sound, 10, rhif 40, Gwanwyn 1942, t. 72.

• Hesgin, ‘Ffilm Gymreig Enwog’, Y Faner, 100, rhif 34, 26 Awst 1942, t. 7.

• Adolygiad Dilys Powell yn George Perry (gol.), Dilys Powell – The Golden Screen (London, 1989), tt. 30–1.

• George J. Mitchell, ‘How Green Was My Valley – A Verdant Classic’, American Cinematographer, 9, rhif 72 (Medi 1991).

Erthyglau

• David Berry, ‘How green was my gall’, Radical Wales, 29 (1991), tt. 24–5.

• Gwenno Ffrancon, ‘Glan. Gofalus. Gwallgof: Datblygiad y portread ar sgrîn o’r Fam Gymreig’, Cyfrwng: Cyfnodolyn Cyfryngau Cymru, 4 (GPC, Ebrill 2007), tt. 71–86.

• Peter Stead, ‘How Green is My Valley Now?’, New Welsh Review, 4, rhif 3 (1991–2), tt. 4–9.

Marchnata

Rhyddhawyd y ffilm ar DVD yn 2005 gan 20th Century Fox Home Entertainment.