How Green Was My Valley
Cynnwys
Crynodeb
Hanes un teulu yng nghymoedd glofaol de Cymru yn ystod teyrnasiad Brenhines Fictoria, sef y Morganiaid, sydd yn ganolog i’r stori yn y ffilm hon ac fe’i hadroddir trwy lygaid y mab ieuengaf, Huw. Darlunir uned deuluol glos, gweithgar a chapelgar. Dan ofal y tad, Gwilym, a’r fam, Beth, mae chwech o feibion, Ivor, Davy, Ianto, Gwilym, Owen a Huw ac un ferch, Angharad. Dilynir eu hanes trwy gyfnodau llawen megis priodasau, a hefyd trwy gyfnodau llawn tristwch a chaledi megis damweiniau a streiciau yn y lofa. Yn gefnlun i’r cyfan, mae dadfeiliad y gymuned a llygredigaeth y cwm.
Sylwebaeth Arbenigol
Nodyn ar y gerddoriaeth
Defnyddir hen emyn-donau fel ‘I Galfaria Trof fy Wyneb’, ‘Calon Lân’ a ‘Cwm Rhondda’ ac alawon gwerin Cymraeg megis ‘Mentra Gwen’ a ‘Claddu’r Mochyn Du’ yn y ffilm.
Manylion Pellach
Teitl Gwreiddiol: How Green Was My Valley
Blwyddyn: 1941
Cyfarwyddwr: John Ford
Sgript gan: Philip Dunne
Stori gan: Richard Llewellyn (cyhoeddwyd y llyfr ym 1939)
Cynhyrchydd: Darryl F. Zanuck
Cwmnïau Cynhyrchu: Twentieth Century-Fox
Genre: Drama
Cast a Chriw
Prif Gast
- Walter Pigeon (Mr. Gruffydd)
- Maureen O'Hara (Angharad Morgan)
- Donald Crisp (Mr. Gwilym Morgan)
- Roddy McDowall (Huw Morgan)
- Anna Lee (Bronwyn)
- John Loder (Ianto)
- Sara Allgood (Mrs. Beth Morgan)
Cast Cefnogol
- Barry Fitzgerald (Cyfarthfa)
- Patric Knowles (Ivor)
- Morton Lowry (Mr. Jonas)
- Arthur Shields (Mr. Parry)
- Ann E. Todd (Ceinwen)
- Frederick Worlock (Dr. Richards)
- Richard Fraser (Davy)
- Evan S. Evans (Gwilym)
- James Monks (Owen)
- Rhys Williams (Dai Bando)
- Lionel Pape (Evans)
- Ethel Griffies (Mrs. Nicholas)
- Marten Lamont (Iestyn Evans)
- Cantorion Cymreig (eu hunain)
Ffotograffiaeth
- Arthur C. Miller
Dylunio
- Richard Day, Nathan Juran
Cerddoriaeth
- Alfred Newman
Sain
- Eugene Grossman, Roger Heman Sr.
Golygu
- James B. Clark
Cydnabyddiaethau Eraill
- Dylunio Gwisgoedd - Gwen Wakeling
- Adran Goluro - Guy Pearce
- Rheolwr Cynhyrchu - Gene Bryant
- Cyfarwyddwr Cynorthwyol - Edward O'Fearna
- Cyfarwyddwr Ail Uned - Wingate Smith
- Effeithiau Arbennig - Fred Sersen
Manylion Technegol
Tystysgrif Ffilm: U
Fformat Saethu: 35mm
Lliw: Du a Gwyn
Gwlad: Unol Daleithiau America
Iaith Wreiddiol: Saesneg
Lleoliadau Saethu: Adeiladwyd y pentref a’r lofa ffuglennol ar ransh Twentieth Century-Fox yng Nghwm San Fernando, Califfornia. Ffilmiwyd hefyd ym Mynyddoedd Santa Monica ac ar Lwyfan 15 Stiwdios Twentieth century-Fox yn Los Angeles.
Gwobrau: 1941 - Academi Americanaidd Celfyddydau a Gwyddorau Lluniau Symudol (yr Oscars) - Ffilm Orau
1941 - Academi Americanaidd Celfyddydau a Gwyddorau Lluniau Symudol (yr Oscars) - Cyfarwyddwr Gorau i John Ford
1941 - Academi Americanaidd Celfyddydau a Gwyddorau Lluniau Symudol (yr Oscars) - Actor Cynorthwyol Gorau i Donald Crisp
1941 - Academi Americanaidd Celfyddydau a Gwyddorau Lluniau Symudol (yr Oscars) - Sinematograffi Du a Gwyn Gorau i Arthur C. Miller
1941 - Academi Americanaidd Celfyddydau a Gwyddorau Lluniau Symudol (yr Oscars) - Cyfarwyddwyr Celf Gorau i Richard Day, Nathan Juran a Thomas Little
1941 - Academi Americanaidd Celfyddydau a Gwyddorau Lluniau Symudol (yr Oscars) - enwebwyd Philip Dunne am y Sgript Orau
1941 - Academi Americanaidd Celfyddydau a Gwyddorau Lluniau Symudol (yr Oscars) - enwebwyd Sara Allgood am Wobr yr Actores Gynorthwyol Orau
1941 - Academi Americanaidd Celfyddydau a Gwyddorau Lluniau Symudol (yr Oscars) - enwebwyd James B. Clarke am Wobr y Golygydd gorau.
1941 - Academi Americanaidd Celfyddydau a Gwyddorau Lluniau Symudol (yr Oscars) - enwebwyd Alfred Newman yng nghategori y Trefniant Cerddorol Gorau
1941 - Academi Americanaidd Celfyddydau a Gwyddorau Lluniau Symudol (yr Oscars) - enwebwyd Edmund H. Hansen, Pennaeth Uned Sain Twentieth Century-Fox am y gwaith sain.
1941 - Gwobr Cyfarwyddwr Gorau y New York Film Critics i John Ford
1941 - Daeth y ffilm yn ail ar restr y National Board of Review Magazine o ddeg ffilm orau 1941
1943 - Gwobrau Cymdeithas Beirniaid Ffilm yr Ariannin - Y Condor Arian am y Ffilm Dramor Orau
1990 - Ychwanegwyd How Green Was My Valley i Gofrestr Ffilm Cenedlaethol America.
Lleoliadau Arddangos: Bu’r dangosiad cyntaf yn America ar 28 Hydref 1941 yn Theatr Rivoli yn Efrog Newydd.
Dangoswyd y ffilm am y tro cyntaf ym Mhrydain yn Llundain ar 27 Ebrill 1942, ond bu raid i weddill y wlad aros tan fis Mehefin am gyfle i’w gweld.
Manylion Atodol
Llyfrau
David Berry, Wales and Cinema: the first hundred years (Caerdydd: Gwasg Prifysgol Cymru, 1994)
Ronald L. Davis, John Ford – Hollywood’s Old Master (University Press of Oklahoma, 1995)
Philip Dunne, Take Two: A Life in Movies and Politics (New York, 1980)
Philip Dunne, How Green Was My Valley – The Screenplay (Santa Barbara, 1990)
Gwenno Ffrancon, Cyfaredd y Cysgodion: Delweddu Cymru a’i Phobl ar Ffilm 1935–51 (Caerdydd: Gwasg Prifysgol Cymru, 2003)
Gwenno Ffrancon, 'Y Graith Las ar Gynfas Arian: Delweddu'r Glöwr Cymreig ar Ffilm' yn G.H. Jenkins (gol.), Cof Cenedl XIX: Ysgrifau ar Hanes Cymru (Gomer, Llandysul, 2004), tt. 164–92.
Dan Ford, The Unquiet Man – The Life of John Ford (London, 1979)
Tag Gallagher, John Ford – The Man and his Films (Los Angeles, 1986)
Mel Gussow, Zanuck: Don’t Say Yes Until I Finish Talking (London, 1971)
Leonard Mosley, Zanuck – The Rise and Fall of Hollywood‘s Last Tycoon (London, 1985)
Jeffrey Richards, Films and British National Identity (London, 1997)
Peter Stead, ‘Wales in the Movies’ yn Tony Curtis (gol.), Wales – The Imagined Nation (Penybont ar Ogwr, 1986)
Peter Stead, ‘Wales and Film’ yn T. Herbert a G. E. Jones (goln), Wales Between The Wars (Cardiff, 1988)
Kate Woodward, ‘Gwyrdroi a Gweddnewid: datblygiadau diweddar yn y portread o Gymru ar ffilm’, Cyfrwng: Cyfnodolyn Cyfryngau Cymru, 3 (2006)
Gwefannau
Reel Classics [1]
Filmsite [2]
Adolygiadau
Bosley Crowther, ‘How Green Was My Valley’, New York Times, 29 Hydref 1941, t. 27.
Dienw, ‘How Green was My Valley’, Monthly Film Bulletin, Cyf. 9, rhif 98, 28 Chwefror 1942, t. 18.
‘Welsh Film Arrives’, Western Mail, 19 Ebrill 1942, t. 2.
Richard Mallet, ‘At the Pictures’, Punch, 202, rhif 5280, 13 Mai 1942, t. 392.
Herman G. Weinberg, ‘News From New York’, Sight and Sound, 10, rhif 40, Gwanwyn 1942, t. 72.
Hesgin, ‘Ffilm Gymreig Enwog’, Y Faner, 100, rhif 34, 26 Awst 1942, t. 7.
Adolygiad Dilys Powell yn George Perry (gol.), Dilys Powell – The Golden Screen (London, 1989), tt. 30-1.
George J. Mitchell, ‘How Green Was My Valley – A Verdant Classic’, American Cinematographer, 9, rhif 72 (Medi 1991).
Erthyglau
David Berry, ‘How green was my gall’, Radical Wales, 29 (1991), tt. 24–5.
Gwenno Ffrancon, ‘Glan. Gofalus. Gwallgof: Datblygiad y portread ar sgrîn o’r Fam Gymreig’, Cyfrwng: Cyfnodolyn Cyfryngau Cymru, 4 (GPC, Ebrill 2007), tt. 71–86.
Peter Stead, ‘How Green is My Valley Now?’, New Welsh Review, 4, rhif 3 (1991–2), tt. 4–9.
Marchnata
Rhyddhawyd y ffilm ar DVD yn 2005 gan 20th Century Fox Home Entertainment.
