Galluedd
(Saesneg: Agency)
Yn y gwyddorau cymdeithasol, mae galluedd yn cyfeirio at allu unigolion i wneud penderfyniadau a gweithredu’n annibynnol (Emirbayer a Mische 1998; Meyer a Jepperson 2000; Adams 2011).
Mae rhai gwyddonwyr cymdeithasol fel damcaniaethwyr sydd yn gysylltiedig gyda rhyngweithiadaeth yn pwysleisio gallu (neu alluedd) unigolion i weithredu a gwneud penderfyniadau am y byd o’u cwmpas mewn modd annibynnol. Tuedda’r gwyddonwyr cymdeithasol yma i dan-chwarae dylanwad strwythur cymdeithasol ar benderfyniadau neu weithredoedd unigolion.
Yn fwy diweddar, mae gwyddonwyr cymdeithasol cyfoes fel Pierre Bourdieu ac Anthony Giddens wedi pwysleisio bod cyfuniad o strwythur a galluedd yn gallu esbonio ymddygiad unigolion o fewn cymdeithas.
Mae’r cofnod yma yn seiliedig ar Cyflwyniad i Gymdeithaseg gan Dr Cynog Prys a Dr Rhian Hodges (rhan o Becyn Adnoddau Amlgyfrwng Cymdeithaseg sydd ar gael ym Mhorth Adnoddau’r Coleg Cymraeg Cenedlaethol) wedi’i addasu gan Adam Pierce a Dr Siôn Jones o Ysgol y Gwyddorau Cymdeithasol, Prifysgol Caerdydd.
Llyfryddiaeth
Adams, J. (2011), ‘1-800-How-Am-I-Driving? Agency in Social Science History’, Social Science History, 35 (1), 1-17
Emirbayer, M. a Mische, A. (1998), ‘What Is Agency?’, American Journal of Sociology, 103 (4), 962-1023
Meyer, J. a Jepperson, R. (2000), ‘The “Actors” of Modern Society: The Cultural Construction of Social Agency’, Sociological Theory, 18 (1), 100-120
- Mae testun y cofnod hwn wedi’i ryddhau dan y drwydded Creative Commons BY-SA 4.0, sy’n eich caniatáu i’w ail-ddefnyddio a’i newid mewn unrhyw ffordd os ydych yn rhoi cydnabyddiaeth ar ffurf dolen i’r dudalen hon, ac yn trwyddedu eich fersiwn ddeilliadol yn yr un modd. Gweler testun y drwydded am ragor o fanylion.
